گزارش میدانی نگین قهستان از مشکلات فعالان صنایع دستی قاینات
هنرمندان خانه به دوش
یکی دو سالی هست که زیرزمین ساختمان اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قاینات حال و هوای دیگری دارد. چند تن از بانوان هنرمند و خوش ذوق قاینی که اکثرشان موفق به کسب نشانهای ملی در رشته های صنایع دستی شده اند، آستین همت بالا زده و وضعیت صنایع دستی قاینات را رونق بخشیده و حتی برخی از رشته های هنری مدفون شده در زیر آوار غفلت مسئولین را با تلاش خود احیا کرده اند. هرچه هنرشان ارزشمند و قیمتی است اما بازارشان رونق ندارد. دلیل آن هم ناشناخته بودن این عزیزان به دلیل نداشتن بازارچه صنایع دستی در قاینات است. این امر باعث شده تا هنرشان هم مثل خودشان مهجور واقع شده و خریدار نداشته باشد. در گزارش پیشِ رو به معرفی مختصر برخی از این هنرمندان و بیان مشکلات اصلی آنها پرداخته ایم.
مسئولین قدر کارمان را نمیدانند
در شرایطی که امروز صنعت گردشگری حرف اول را در جهان و به طبع آن کشور میزند و همه شهرها به دنبال معرفی داشته های تاریخی، طبیعی، کشاورزی، صنعتی و هنری خود هستند و از قضا در این بین صنایع دستی سهم بهسزایی در جذب گردشگر دارد، متأسفانه در قاینات به این مسأله بها داده نشده است. گواه این حرف اینکه در تمام مراکز شهرستان های خراسان جنوبی خانه صنایع دستی یا دایر است و یا در مراحل پایانی ساخت قرار دارد اما قاینات که به گواه آمار یکی از غنی ترین شهرستان ها در این زمینه است هنوز یک خانه صنایع دستی ندارد.
به گزارش پایگاه خبری قهستان نیوز و به نقل از نگین قهستان ، ۱۲ نشان ملی از ۳۸ نشان کسب شده توسط هنرمندان استان مربوط به صنایع دستی قاینات است که از این تعداد ۵ نشان در رشته پارچه بافی، ۶ نشان در رشته سفره آردی و یک نشان هم در رشتۀ پخلبافی میباشد.
گفتگو را با نجمه معاضدی شروع کردیم. وی ۱۷ سال است که در رشته معرق و منبت چوب فعالیت میکند. سه سالی هست که کار را جدیتر دنبال کرده و ۱۸ ماه نیز از فعالیتش در خانه صنایع دستی قاین میگذرد. معاضدی مشکلات حوزۀ کاری خودش را چنین تشریح میکند: «در حال حاضر دغدغه اصلی ما فروش محصولات میباشد. امیدواریم بتوانیم با کمک رسانههای محلی هرچه بیشتر و بهتر به عموم مردم شهر معرفی شویم». وی خواسته اصلی همه صنعتگران و هنرمندان شهر قاین را احداث بازارچه دائم فروش صنایع دستی میداند: «از مسئولین ادارات و سازمانها میخواهیم که برای هدیه دادن در مناسبتهای مختلف در طول سال از صنایع دستی شهرستان بهعنوان هدیه استفاده کنند».
سمیه داشگرمطلق بانوی هنرمند دیگری که با ما همکلام میشود. وی سابقۀ فعالیت های هنری اش را اینگونه توضیح میدهد: «از سال ۹۰ در مدرسۀ عقیله شروع به تدریس در رشته تذهیبکاری کردم که متأسفانه بعد از ۵ سال رشته از چارت آموزشی مدرسه حذف شد. پس از آن یک سال فعالیت خودم را در منزل ادامه دادم. در اواخر سال ۹۵ در خانه تاریخی موسوی کارگاهی به اسم تذهیبکاری دایر کرده و غیر از کارهای تابلویی روی بدنههای سفالی با رنگ هنری نیز با کمک هنرجویان هنرستان فعالیت کردیم».
بازدید یک کارشناس و راهنماییهای وی مسیر فعالیت هنری داشگرمطلق را تغییر میدهد: «سال ۹۸ کارشناسی از تهران آمد و باعث شد راهم روشن تر شده و مشکل کارم را متوجه شوم. راهنمایی هایی که کارشناسان استان سال اول میتوانستند به من بگویند را ایشان گفت؛ واقعیت این بود که کار روی تابلو تنها بازار خوبی در قاینات ندارد و چون پیشینه این رشته مال اصفهان، شیراز و قم هست، نتوانسته جایگاه بالایی در شهرستان پیدا کند. بنابراین تصمیم گرفتم نقوش تذهیبی و سنتی شهر را روی بدنه سفالی به صورت لعابی کار کنم. پدربزرگ بنده در گذشته سفالگر بوده و من هم تصمیم گرفتم هنر اجدادی را احیا کنم که هم در شهرستان ارزش بالایی داشته باشد و هم نام مصطفی داشگرمطلق پدربزرگ عزیزم را زنده کنم».
وی با اعتراف به اینکه پیمودن راه اشتباه او را از اهدافش دور ساخته، تقاضای خود از مسئولین شهرستان را چنین بیان میکند: «به خاطر عقب افتادن از هدف کاریام سختی ها و مشکلات زیادی پیشِ رو دارم که حل آنها نیازمند کمک مسئولین است. امیدوارم مدیران مربوطه هرچه زودتر یک کلاس پیشرفته در زمینه سفالگری در شهرستان برگزار کنند و همچنین در تهیه کوره به بنده کمک نمایند. البته از اداره میراث فرهنگی هم تشکر میکنم که این مکان را به اسم خانه صنایع دستی راهاندازی کردند».
فروش آثار، دغدغۀ اصلی هنرمندان
هنرمند بعدی که سفرۀ دلش را باز میکند اکرم رضایی است که تازگیها در رشتۀ سفرۀ آردی فعالیت دارد. وی دربارۀ رزومه هنری و انگیزهاش میگوید: «از سال ۸۹ فعالیت در رشته دستبافته های آردی را شروع کردم و در حوزه تابلوفرش و فرش هم فعالیت میکردم. به تازگی و بهصورت تخصصی در رشته سفره آردی که هنر بومی منطقه قاینات است فعالیتم را ادامه میدهم و همه انگیزه و امیدواری من این است که احیاگر این هنر باارزش و اصیل باشم».
رضایی تنها یک خواسته از مسئولین دارد که آن را چنین بیان میکند: «تنها خواسته همه ما این است که فعالان خانه صنایع دستی قاین را بیشتر معرفی کرده تا از این طریق بتوانیم هویت و فرهنگ این منطقه را زنده نگه داریم. چه خوب است که در مراسمات و جشنها برای اهدای هدایا از صنایع دستی شهر استفاده شود و با راه اندازی بازارچه دائمی صنایع دستی در قاین به رونق و ماندگاری این رشته های هنری کمک شود».
زینب اسماعیلی نام هنرمندی است که در رشتۀ پلاسبافی فعالیت دارد. وی ۵ سالی هست که مشغول بافتن پلاس است. کارهایش انصافاً زیبا و چشمنواز هستند. بهگفتۀ خودش ۸ ماه است که این کارگاه را با حمایت میراث فرهنگی دایر کرده است. اسماعیلی با بیان اینکه هیچ حمایتی از وی در زمینه پرداخت تسهیلات نشده است، مهمترین خواستهاش را اینگونه بیان میکند: «خلاصه بگویم بزرگترین دغدغه ما برای فروش محصول تولید شده است؛ همه ما هنرمندان خواهان احداث هرچه سریعتر بازارچه ای دائمی در قاین هستیم».
غرفۀ بعدی غرفۀ گوهرتراشی است که زهرا شخمی مسئول آن است و این هنرمند گوهرتراش سه سالی هست که در این رشته فعالیت دارد. وی معتقد است به دلیل وجود سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی فراوان و نیروی انسانی مستعد، پتانسیل بالایی در قاینات برای اشتغال در این حوزه وجود دارد. شخمی تقاضای خودش از مسئولین را چنین بیان میکند: «از مسئولین میخواهم بیمه گوهرتراشان را با توجه به شغل سختی که داریم مدنظر قرار دهند، همچنین وجود بازارچه دائمی که بتوانیم تولیداتمان را به موقع به فروش برسانیم قطعاً موجب رونق صنایع دستی در منطقه خواهد شد».
زمین باشد، اعتبار ساخت را تأمین میکنیم
به سراغ حمید عباس زاده رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قاینات رفتیم. وی نیز با اذعان به این مطلب که نیاز اصلی شهرستان در حوزۀ صنایع دستی در حال حاضر داشتن بازارچۀ دائمی است میگوید: «با توجه به لزوم وجود بازارچههای صنایع دستی و اعلام آمادگی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان، از سالها قبل پیگیر واگذاری زمین بودیم که اخیراً در محدوده منطقه نمونه گردشگری که شهرداری و شورای اسلامی سرمایهگذار بوده و زمین متعلق به راه و شهرسازی است درخواست تملک و واگذاری داشته که قول مساعد دادهاند. و امیدواریم این اتفاق بیفتد. با اعلام اداره کل، اگر زمینی با حداقل ۶۰۰ متر واگذار شود با ۳۵۰ مترمربع فضاسازی میتوانیم نیاز هنرمندان خود را برطرف کنیم. در این بازارچهها صنایع دستی و سوغات محلی شهرستان، استان و سایر مناطق کشور به فروش میرسد».
عباس زاده پتانسیل هنرمندان شهرستان را در این زمینه بالا می داند:«هنرمندان قاینات ۱۲ نشان ملی از ۳۸ نشان استان را کسب کرده اند و همچنین یک نشان و مهر اصالت از دو مهر اصالت موجود در استان مربوط به هنرمندان پارچه بافی قاینی است که این خود نشان از استعداد هنرمندان قاینات و لزوم وجود بازارچه دائمی در مرکز شهرستان است. همچنین با راهاندازی خانه صنایع دستی نسبت به آموزش، تولید و فروش آثار هنری اقدام میشود که در رونق روزافزون آن مؤثر است. ضمناً در حال حاضر بازارچه خضری دشت بیاض را در دست احداث داریم که ۱۴ غرفۀ آن مربوط به شهرداری و ۴ غرفه مربوط به میراث است و تاکنون ۲ میلیارد تومان هزینه شده و ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد».
