این سیاست‌ها به ضرورت افزایش جمعیت و ابعاد مختلف جمعیت از جمله فرزندآوری، تسهیل ازدواج و تحکیم خانواده، بهداشت باروری، ترویج سبک زندگی ایرانی-اسلامی، توانمند سازی جوانان، تکریم سالمندان، تقویت مولفه‌های هویت بخش ملی، محیط زیست، آمایش سرزمین و رصد تحولات جمعیتی توجه نموده است که اجرای بهنگام و مستمر آنها می‌تواند به افزایش کمی و کیفی جمعیت منجر شود.
در سال های اخیر، پس از ابلاغ سیاستهای کلی جمعیت، نهادها و سازمانهای سیاستگذاری، اجرایی و مراکز علمی گام‌هایی در جهت تبیین، برنامه‌ریزی و اجرای این سیاست‌ها برداشته‌اند. مراکز و مراجع رسمی آمار، تغییرات جمعیتی را برای شناخت درست پویایی جمعیت رصد کرده‌اند، بررسی ادبیات عمومی، رسانه‌ای و ملی بیانگر این است که گفتمان “کنترل جمعیت” به “افزایش جمعیت و فرزندآوری” در سطح خرد و کلان تبدیل شده و موضوع “چرائی” به “چگونگی اجرا شدن” سیاستهای جدید جمعیتی تغییر یافته است.
افزایش فرزندآوری یکی از مولفه‌های اصلی سیاستهای کلی جمعیت است. عوامل مختلفی در تغییر رفتار باروری زوجین موثرند که با سیاستگذاری و برنامه‌ریزی می توانند هدف افزایش باروری در سیاستهای جمعیتی را امکانپذیر کنند.
فرزند آوری به موقع
تأخیر در فرزند آوری ، روابط و فاصله احساسی بین والدین و فرزندان و همچنین رابطه بین فرزندان و پدربزرگ مادربزرگ ها را تحت تأثیر قرار می دهد . در واقع فاصله گذاری بین ازدواج و تولد فرزند یا فاصله زیاد بین تولد فرزندان باعث می شود که فاصله عاطفی پدر و مادر با فرزندان و فاصله عاطفی بین فرزندان افزایش یابد . نبود آمادگی روحی و تحول در نوع و روند زندگی از یک سو و احساس گناه ناشی از به دنیا آوردن دیروقت فرزند از سوی دیگر ، می تواند به رفتارهای متضاد ، دوگانه وناهماهنگ منجر شود که در مقاطع مختلف زندگی ، نشاط و شادابی طبیعی که حق مسلم همه انسانهاست را مختل می کند
برخی مطالعات نشان می دهد والدین مسن تر ممکن است مشکلات فرزندپروری بیشتری را وقتی که فرزندان آنها به سنین نوجوانی و جوانی می رسند تجربه کنند .فاصله سنی زیاد والدین با کودکان و نوجوانان زبان مشترک بین آنها را از بین می برد و باعث شکل گیری نوعی ارتباط ناقص بین فرزندان و خانواده می شود .
همچنین به تعویق انداختن فرزندآوری باعث می شود تا شانس بقای والدین تا زمانی که فرزندانشان به سنین بزرگسالی ، ازدواج و حتی ورود به دوره والدینی برسند کاسته شود و شاهد این وقایع برای فرزندانشان نباشند . از طرفی ممکن است به تعویق انداختن فرزندآوری ، هم دسترسی فرزندان به والدین و هم دسترسی والدین به فرزندان را در هنگام نیاز تحت تأثیر قرار دهد . موقعی که فرزندان در کودکی و نوجوانی به کمک والدین خود نیاز دارند آنها دوره میانسالی را سپری می کنند و در عمل زمان و حوصله کافی برای رسیدگی به بچه های خود را ندارند و همچنین زمانی که فرزندان به دهه سوم یا چهارم زندگی خود می رسند به این علت که ممکن است والدین خود را از دست داده باشند از حمایت مادی و معنوی آنان محروم خواهند شد . از طرفی وقتی والدین در سنین بعد از بازنشستگی به حمایت فرزندانشان نیاز داشته باشند ، فرزندان در سنین فعالیت بوده و وقت و حوصله کافی برای حمایت از پدر و مادر سالمند خود را نخواهند داشت .
زمان مناسب فرزندآوری
ازدواج دیرهنگام و همچنین به تأخیر انداختن باروری، تا زمانی که خانواده به بهترین شرایط از نظر اجتماعی و اقتصادی و … برسد، می تواند روی باروری زن و مرد تأثیر بگذارد و باروری را با مشکل مواجه کند. علاوه بر آن تا زمان فراهم شدن این شرایط زوجین برای پر کردن خلأهای عاطفی خود به سراغ گزینه های جایگزین مانند اینترنت، موبایل و ماهواره و … رفته، که می تواند دلیلی برای افزایش طلاق عاطفی در سال های اخیر بین زوجین باشد . در ۳۹ – ۳۵ سالگی، احتمال بارداری زنان به یک چهارم تقلیل می یابد و در ۴۵ – ۴۰ سالگی میزان باروری ۹۵% کمتر از دهه سوم زندگی خواهد بود. میزان باروری در مردان نیز پس از ۴۰ سالگی کاهش می یابد و گرچه مردان در سنین ۷۰ یا حتی ۸۰ سالگی هم می توانند بچه دار شوند، اما این مسئله چندان هم بی خطر نیست . لذا سنین جوانی بهترین زمان برای فرزندآوری است .
لازم به ذکر است گر چه با افزایش سن احتمال بروز برخی مشکلات در بارداری وجود دارد اما امروزه با پیشرفتهای علم پزشکی دیگر بارداری بالای ۳۵ سال را پرخطر نمیدانیم و چنانچه زوجین به تعداد فرزند دلخواه خود نرسیده اند در صورت مراجعه به موقع قبل از بارداری و دریافت مراقبتهای پزشکی و بهداشتی حین بارداری ، می توان با مدیریت بهتر بارداری احتمال بروز مشکلات مرتبط با سن را کاهش داد .
خانواده سالم و شاد با فرزند آوری به هنگام
همچنان که کسب آرامش زناشویی نیاز به دانش و مهارت و برنامه ریزی زوجین در این امر دارد، فرزند اوری هم واقعه مهمی در زندگی خانوادگی زوجین است که نیاز به دانش، باور و مهارت در برنامه ریزی برای بچه دارشدن و تولد نوزاد سالم دارد.
نداشتن اطلاعات کافی و داشتن باورهای غلط و نبود مهارت در آماده سازی خود و همسر برای بچه دار شدن ممکن است منجر شود که زوجین تصمیم جدی برای فرزندآوری نگیرند و فرصت های طلایی برای داشتن بچه سالم را از دست بدهند.
مطابق با تحقیقات، با تاخیر بیشتر در فرزندآوری، ممکن است مشکلاتی در باروری زوجین ایجاد شود. طبق نتایج اخیر شیوع ناباروری یا احتمال ناباروری، در زنان ۲۵ ساله، یک درصد و در ۳۵ سال به حدود ۲۵ درصد و در ۴۰ ساله ها تقریبا به ۵۵ درصد افزایش می یابد. در شرایط طبیعی، ۷۵ درصد زنان ۳۰ ساله در سال اول اقدام برای بارداری، موفق به حاملگی می شوند و این احتمال در ۳۵ سالگی به ۶۶ درصد تقلیل می یابد و در سنین بالاتر این نسبت کاهش بیشتری می یابد. همچنین گرچه مردان در سنین ۷۰ یا حتی ۸۰ سالگی هم می توانند بچه دار شوند، اما این مسئله چندان هم بی خطر نیست و افزایش سن مرد روی کیفیت و کمیت اسپرم اثرگذار است و خطر برخی بیماری ها را از جمله اوتیسم را در کودک افزایش می دهد. از طرفی سن بالا بر موفقیت درمان های ناباروری نیز تاثیر منفی دارد ، لذا سنین جوانی بهترین زمان برای فرزندآوری است .
ضروری است درباره تمایل به فرزندآوری زوجین و ترجیح آن ها برای بچه دار شدن در اوان زندگی زناشویی، آموزش و مشاوره صورت گیرد و زوجین فرزندآوری را در اولویت قرار دهند.
شواهد متقن دال بر این است که بارداری، اثر حفاظتی در برابر سرطان های زنان دارد. بارداری اول به ویژه در سنین مناسب ۲۰ تا ۳۰ سالگی اثر حفاظتی در مقابل سرطان تخمدان دارد. به طوری که خطر ابتلا به سرطان تخمدان را تا ۴۰ درصد کاهش می دهد. پژوهش ها نشان می دهد زنانی که سابقه بارداری و زایمان نداشته اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان هستند و هر چه سن زن در اولین بارداری نزدیک به ۲۰ سالگی باشد خطر ابتلا به سرطان پستان تا ۵۰ درصد کاهش می یابد. اثر محافظتی استروژن، اکسی توسین و پروژسترون در زمان بارداری و شیردهی، علاوه بر اثرات حفاظتی در برابر کاهش سرطان پستان، تخمدان و فیبروم بر سلامت روان شناختی زن هم تاثیر گذار است. نتایج برخی تحقیقات نشان داده است فرزندآوری در سنین پایین تر، با اعتماد به نفس بالاتر مادر در تربیت و مراقبت از فرزند همراه است. احتمال افسردگی در این مادران کمتر است. برخی مطالعات هم تاثیر مثبت تجربه مادر شدن را بر رشد شناختی و مغزی زن نشان داده اند. بر خلاف تصور عام که بارداری و شیردهی را منجر به ضعف شناختی می دانند، نتایج تحقیقات روان شناسی نشان داده اند بارداری و شیردهی با تاثیر هورمون اکسی توسین، استروژن و پروژسترون در افزایش قدرت شناخت مغز تاثیر گذار است و با افزایش توانایی حافظه و یادگیری، خودکارامدی و انگیزه و هوش هیجانی زن همراه است. غیر از آن، مطالعاتی نیز نشان داده اند با احتساب شرایط اقتصادی و اجتماعی زنان و مردان، خانواده هایی که فرزند دارند، از سلامتی روان بیشتر و نشاط خانوادگی برخوردار هستند.
ازدواج دیرهنگام و همچنین به تأخیر انداختن باروری، تا زمانی که خانواده به بهترین شرایط از نظر اجتماعی و اقتصادی و … برسد، می تواند روی باروری زن و مرد تأثیر بگذارد و باروری را با مشکل مواجه کند. علاوه بر آن تا زمان فراهم شدن این شرایط زوجین برای پر کردن خلأهای عاطفی خود به سراغ گزینه های جایگزین مانند اینترنت، موبایل و ماهواره و … رفته، که می تواند دلیلی برای افزایش طلاق عاطفی در سال های اخیر بین زوجین باشد .
