در بررسی وضعیت باروری و جمعیت در هر جامعه شاخص های متعددی وجود دارد که یکی از مهم ترین شاخص ها شاخص نرخ باروری کلی می با شد و این شاخص نشان دهنده تعداد فرزندانی است که یک خانم در طول دوران باروری خود به دنیا می آورد و برای جایگزینی صحیح جمعیت در هر جامعه ای لازم است این شاخص حداقل ۲٫۱ باشد ، به این معنی که به طور میانگین هر خانم در طول دوران باروری خود باید بیش از دو فرزند داشته باشد .
آسیب ها و پیامدهای منفی سالمندی کشور به صورت خلاصه عبارتند از :
– پیامدهای اجتماعی :
با کاهش تعداد فرزندان خانواده، مسئولیت نگهداری از والدین سالمند به جای چند فرزند، بر عهده یک یا دو فرزند خواهد بود که مستلزم صرف هزینه های زمانی و مالی زیادی است. همچنین کاهش تعداد فرزندان منجر به کاهش ارتباطات اجتماعی و خانوادگی، عدم انسجام اجتماعی، کاهش نشاط و کاهش جمعیت کشور می گردد.
– پیامدهای اقتصادی:
کاهش نیروی کار و افزایش مصرف کنندگان، ایجاد مشکل در رشد و پیشرفت کشور، کاهش تولید ناخالص داخلی، کاهش صادرات محصولات صنعتی، افزایش واردات، کاهش ذخایر ارزی و افزایش بدهی های خارجی، صرف بخش عمده ای از هزینه ها بابت خدمات درمانی سالمندان جزء پیامدهای اقتصادی سالمندی می باشد .
– پیامدهای امنیتی و سیاسی:
جمعیت یکی از مؤلفه های قطعی در اقتدار کشورهاست. از بعد سیاسی و امنیتی، جمعیت کشورها در توان نظامی و قدرت بازدارندگی یک کشور بسیار اهمیت دارد. در هنگام بروز بحران ها، کشور دارای ساختار سنی جوان، کمتر از کشوری با جمعیت سالخورده آسیب پذیر خواهد بود. لازم به ذکر است در طول سه دهه گذشته، نرخ باروری در کل جهان ۳۳ درصد، در جهان اسلام ۴۱ درصد و در کشور ایران حدود ۷۰% کاهش یافته است. در صورت تداوم کاهش فرزند آوری کشور و کاهش جمعیت جوان، ملت ایران قدرت بازدارندگی خود را در مقابل تهدیدهای مختلف، از دست خواهد داد. سالمندی جمعیت کاهش اقتدار ملی و بروز مسائل امنیتی، فرهنگی، اقتصادی در کشور و ورود اتباع دیگر کشورها جهت تکمیل نیروی کار مورد نیاز را به دنبال خواهد داشت.
– پیامدهای فرهنگی:
اساساً در جامعه سالمند، چابکی و سرعت لازم برای حل مسائل اجتماعی و فرهنگی، خلاقیت و نوآوری و ریسک پذیری کاهش می یابد. معمولا کثرت نسل جوان عامل رشد علمی و نوآوری ها و موفقیت های کشور در عرصه های مختلف علمی، ورزشی، اقتصادی است.
ازدواج و تشکیل خانواده
یکی از نیازهای انسان میل به تشکیل خانواده است . خانواده ای که او محور آن و مستقل از پدر و مادر باشد . افرادی که ازدواج نمی کنند، هر چقدر هم که صاحب موفقیت های شغلی، تحصیلی، اجتماعی شوند ، بالاخره روزی بازنشسته می شوند، در آن زمان خسته از ایامی که پشت سرگذاشته اند ، نه یاوری به نام همسر دارند و نه فرزندانی که رشد و تکاپوی آن ها به زندگی شان شور و نشاط بخشد . پدر و مادر از دنیا رفته اند و خواهران و برادران نیز همگی خانواده ای مستقل دارند، خانواده ی پدری رو به افول رفته و خانواده ی جدیدی که رو به رشد و رویش باشد پیش رو ندارند . معمولاً چنین افرادی در ایام سالمندی روزگار به سختی می گذرانند و به احوال دوستان و بستگان متاهلی که موفقیت های علمی ، اجتماعی و اقتصادی را در کنار همسر و فرزندان به دست آورده اند غبطه می خورند .
در بیان آثار ارزشمند ازدواج به امور بسیاری می توان اشاره کرد که برخی از این آثار عبارتند از :
– رشد و تکامل:
هیچ انسانی به تنهایی کامل نیست ، از این رو با گزینش همسری مناسب و شایسته موجبات رشد و تکامل خویش را فراهم می کند. در اسلام ازدواج امر مقدس و عبادت تلقی شده است. ازدواج اولین مرحله خروج از خود طبیعی فردی و توسعه پیدا کردن شخصیت انسان است. پختگی ای که در پرتو ازدواج و تشکیل خانواده ایجاد می شود در هیچ جای دیگر نمی توان به آن رسید و آن را فقط در ازدواج و تشکیل خانواده باید به دست آورد. »
هنگامی که دختر و پسر ازدواج می کنند، به دلیل عشق به همسر خویش و به دلیل آنکه زندگی را خانه و خانواده ی خود می دانند- که با انتخاب خویش آن را بنا نهاده اند – نسبت به آن احساس مسئولیت می کنند و در صدد رفع نیازهای خانواده خود بر می آیند . این تلاش انسان را فردی خلاق ، صبور ، امیدوار و سرزنده می سازد.
– شکوفایی استعداد ها:
عشق و علاقه به همسر و فرزند سبب می شود انسان در برخورد با مشکلات زندگی از توان خدادادی خویش بیشترین بهره را ببرد علاوه بر آن برای پیشرفت خانواده اش از هوش ذهنی ، عاطفی ، اجتماعی ، اقتصادی و اخلاقی خود بیشترین استفاده را بکند تا روز به روز زندگی خود را بهتر سازد این تلاش به شکوفایی استعدادهای نهفته درون آدمی منجر خواهد شد.
– تجربه شیرین پدری یا مادری:
یکی از ثمرات بزرگ ازدواج وجود فرزند و بقای نسل آدمی است . از دیدگاه اسلام، وجود فرزند صالح برای پدر و مادر، یک عمل صالح شمرده می شود و در سعادت دنیا و آخرت آنها موثر است، به همین جهت پیامبر اکرم (ص) فرزند آوری و تربیت شایسته را از اهداف ازدواج خوانده اند، ایشان می فرمایند « چه مانعی دارد که مومن برای خودش همسری برگزیند . شاید خدا فرزندی به او عطا کند که با گفت لا اله الا الله زمین را پربار سازد» وجود فرزندان به گرمی ، پویایی و صفای کانون خانواده می انجامد و انگیزه ادامه زندگی را در انسان تقویت می کند.
– احساس جاودانگی:
جوان زندگی خود را رو به رشد و کمال می بیند، ولی اندک اندک با گذر زمان حس می کند، حیات او رو به افول می رود و به پایان زندگی اش نزدیک می شود ، ولی افراد متاهلی که فرزند دارند، تداوم حیات خود را در وجود فرزندان خود حس می کنند که رو به بالندگی گذاشته اند . آنها وجود خود را در تداوم نسل خود جاودانه حس می کنند.
اثرات ازدواج بر سلامتی
نتایج مطالعات معتبر حاکی از آن است که صمیمیت و همدلی بین زوجین در جریان ازدواج در دراز مدت بر سلامتی و بهزیستی و طولانی تر شدن طول عمر افراد تأثیر گذار است. این مطالعات نشان داده اند افراد ازدواج کرده در قیاس با افراد مجرد کمتر در معرض خطر عوارض قلبی- عروقی و فراموشی قرار می گیرند و همچنین از سلامتی روان، نشاط فردی و اجتماعی بیشتری برخوردار هستند. ضمناً یکی از نیازهای اساسی همه انسان ها، نیاز جنسی و باروری است. ازدواج و صمیمیت زناشویی، بستری متعالی را در جهت برآوردن این نیازها در محیطی امن ، آرام و سالم فراهم می کند.
